هنرمندان و پژوهشگران با دریافت نشان یونسکو مطرح کردند: ضرورت پشتیبانی هنری نهادها برای ساخت هنرهای نمایشی، فیلم سینمایی و اثرهای پژوهشی و هنری برگرفته از فردوسی و نظامی

هنرمندان و پژوهشگران با دریافت نشان یونسکو مطرح کردند:
ضرورت پشتیبانی هنری نهادها برای ساخت هنرهای نمایشی، فیلم سینمایی و اثرهای پژوهشی و هنری برگرفته از فردوسی و نظامی

خبرنگار و عکاس: یاسر موحدفرد

به گزارش اختصاصی پایگاه خبری شاهنامه

نشان عالی یونسکو و جایزه حکیم نظامی با حضور گروهی از چهره‌های فرهنگی و هنری از جمله دکتر حجت‌اله ایوبی، دبیرکل و دکتر عبدالمهدی مستکین، مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو و دکتر میرجلال‌الدین کزازی، عضو امنا و مهندس یاسر موحدفرد، دبیرکل بنیاد فردوسی به برگزیدگان این جایزه جهانی پیشکش شد.
آیین بزرگداشت حکیم نظامی عصرگاه ۱۹ اسفند ماه ۱۴۰۰ با حضور چهره‌های فرهنگی و هنری در تالار وحدت برگزار شد.
دکتر حجت اله ایوبی در این آیین که اجرای آن را دکتر عبدالمهدی مستکین برعهده داشت، اظهار کرد: درباره حکیم نظامی، چه می توان گفت و سخن گفتن درباره این شاعر سخت است. خوشحال‌ایم امروز شنیده می‌شود که همه عالم تن است و ایران دل. حکیم نظامی در قرن ششم بر بام ایران ایستاد و این دوگانه زیبا را گفت که جهان بر دو بخش است ایران دل جهان است و جهان تن.
وی ادامه داد: چقدر باید استادان درباره این مهم حرف زد. دل کانون عشق و عاطفه است و مهر و دل پنجره‌ای به نور و روشنایی است و تن کانون تاریکی و ظلمت است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران توضیح داد: این دوگانه خیلی اهمیت دارد. نظامی در پنج گنج که گنجینه است و استادان بزرگی این گنج را رونمایی کرده و به نسل آینده معرفی می‌کنند نشان داد که جهان دل، جهانی است که اهالی هنر در آن برتر هستند و دیگر کسی بر کسی برتری جز بر هنر ندارد.
ایوبی ادامه داد: حکیم نظامی در اعماق قرون وسطی که قهرمانان غرب شوالیه‌ها بودند می‌گوید نجوید کسی بر کسی برتری. مگر کز طریق هنر پروری. این سخن برای “جهان تن” قابل فهم نبود و همین امروز نیز قابل فهم برای جهان تن نیست. این سخن قرن ششم است و حکیمان ما می‌گویند باید قدر هنر و فرهنگ را دانست.
وی توضیح داد: امروز پس از ۷۵ سال در یونسکو به این نتیجه رسیدند که نباید از آموختن دست کشید و این شعار امروز یونسکو است اما حکیم نظامی در قرن ششم می گوید هر که ز آموختن ندارد ننگ. در برآرد ز آب و لعل از سنگ
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو تصریح کرد: جهان تن در اعماق تاریکی بود و در ایران، حکیمان ایرانی درباره فرهنگ هنر سخن می‌گفتند.
ایوبی گفت: قصه‌های خسرو و شیرین را استادان گفتند؛ خسرو وقتی به یک باغبان ستم می‌کند پدرش هرمز او را ترک می‌کند و تخت و تاج را به باغبان می‌بخشد و حاکمان جهان دل این‌گونه باید باشند.
وی یادآور شد: هانری ماسه ایران شناس در سال ۱۹۷۰ میلادی، رمان خسرو و شیرین را به فرانسه برمی‌گرداند و می‌گوید این نخستین رمان جهان است. ببینید که زنان در اثرهای نظامی چه جایگاهی دارند و نظامی تصویری مقتدر و وفادار و قدرتمند از زنان در اثرهای‌اش به تصویر می‌کشد.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو تصریح کرد: ما شما را به رونمایی از خط نیاکان دعوت کرده ایم. از حضور استادان ارجمند سپاسگزارم و از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تقدیر می‌کنم. از مسوولان اراک برای بزرگداشت نظامی تقدیر می‌کنم از مدیریت تالار وحدت سپاسگزارم. در این جلسه از بزرگان هنر که این گنج را به زبان‌های هنری به ما معرفی کردند سپاسگزاریم و برنامه‌های باشکوه‌تر بیشتری پیش رو داریم.

در بخش دیگری از این آیین دکتر اصغر دادبه، استاد دانشگاه گفت: ما صبر می‌کنیم تا وقتی می‌بینیم ممکن است کار از کار بگذرد می‌دویم. باید موضوع را جدی بگیریم و کتاب‌های درسی و رسانه‌ها پاسخ دروغ‌ها را با راستی بدهند.
وی ادامه داد: نظامی، فردوسی دوم است. فردوسی از طریق حماسه هویت ملی را تثبیت کرد و او از طریق داستان‌های غنایی. در همه اثرهای‌اش همه دنیا تن است و ایران دل. هنر نظامی حتی فروترین مضمون را اعتلا می‌دهد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: ما دو تلقی در تاریخ از اسکندر داریم. تلقی واقعی اسکندر ملعون است که بنای هخامنشیان را نابود کرد و می‌دانیم آموزش‌های ارسطو حرامش باد. تلقی دوم و خطا همان تلقی اسکندرنامه است. نظامی، متشرع و همان اندازه ایران دوست و میهن پرست است.
نظامی متشرع و میهن‌پرست است
سپس در بخش دیگری از این برنامه دکتر جلال‌الدین کزازی، شاهنامه‌پژوه، استاد دانشگاه و عضو امنای بنیاد فردوسی عنوان کرد: بزم درباره یکی از فرزندان برومند ایران است. ما بر نظامی ستم روا داشتیم. او که از سالاران سخن پارسی است در ایران ارج نهاده نشده است. هم‌سنگ و هم‌تراز دیگر بزرگان سخن مانند فردوسی و سعدی و حافظ و مولوی نیست. هر چند او بر قلمروی خود یعنی بزم‌نامه سزای برترین است و بر سه تیغ ایستاده است.
وی ادامه داد: عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد. کسی در گوشه‌ای سخنی ناساز و بی‌پایه در میان نهاده و ما هم بر آن سر آمده‌ایم که پاسخی به این سخن بی سر و بن بدهیم. اما انگیزه هر چه باشد، این رخدادها بسیار خجسته و مایه همدلی است و شاید نظامی از سایه بیرون آید.
کزازی اظهار کرد: خسرو و شیرین گذشته از اینکه شاهکاری شگفت در ادب پارسی است، برترین برنامه ایرانی و جهانی است. در خسرو و شیرین، ما با دو چهره دلداده روبرو هستیم؛ یکی چهره بنیادین یعنی خسرو و یکی چهره کنارین یعنی فرهاد. اما اگر سرگذشتبزم‌نامه‌سرایی را پی بگیریم، بر دگرگونی‌ها درنگ کنیم، در فرجام، فرهاد را به ناچار برتر از خسرو خواهیم دانست. فرهاد چهره‌ای کلیدی‌تر است. زیرا بر روی بزم‌نامه‌سرایی ایرانی و پارسی در تازه‌ای بر می‌گشاید.
این استاد دانشگاه درباره بزم‌نامه و رزم‌نامه گفت: رزم‌نامه بسیار کهن است. کهن‌ترین گونه ادبی است. اما رزم‌نامه‌ای را نمی‌شناسیم که با بزم‌نامه بیگانه باشد. چه شد رزم‌نامه به بزم‌نامه گرایید؟ این‌ گمان است که آوازخوانان پرسه‌زن در ایران اشکانی و ساز نی و اروپای سده میانی، داستان‌های کهن را به آواز می‌سرودند و بخش بزم‌نامه‌ای از دل آن‌ها بیرون آمد.
نظامی مردمی‌ترین شاعر ماست
هم‌چنین در بخش دیگری از این آیین دکتر ژاله آموزگار، استاد دانشگاه و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی عنوان کرد: من هم مانند همه عاشق ایران‌ام و همه عاشق ایرانیم و نظامی نماینده این عشق است. دورانی که در آذربایجان و جای دیگر دانشجو بودیم، کسی جرات نمی‌کرد بگوید شاعر پارسی گوی ما ترکی شعر گفته است. من آذری هستم اما ایران یک زبان دارد که زبان پارسی است و این امر ما را به هم وصل می کند.
وی اضافه کرد: نظامی نماینده ادب بزمی است، بازمانده خنیاگران که فرهنگ مردمی را نگه داشتند. باید پشت زبان و ادب یک قدرت باشد؛ قدرت سیاسی و یا اعتقادی و برای همین کتاب‌های دینی ما ماندند. داستان‌های نظامی، بازمانده ادبیات ایران باستان است. نظامی فرهنگ ادبیات مردمی را به ما داده و مردمی‌ترین شاعر ما است.

در پایان این آیین دکتر مهدی محبتی، استاد زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: نظامی شاعر زندگی‌ست و به زندگی بیش از دیگر شاعران توجه کرده است. از ابتدا نحوه سلوک شخصی او منحصر به فرد بود. او برای اصحاب فرهنگ و هنر و اندیشه الگوی متناسب است و با ارباب غربت فاصله خود را حفظ می‌کند.
محبتی ادامه داد: نظامی حرفش را می‌زند، جایی که لازم است رهنمود می‌دهد و جایی کنار می‌کشد. او تاکید دارد می‌توان به قدرت رهنمود داد. بزرگ‌ترین سرمایه هر کسی شکفتگی درونی او است؛ مانند غنچه‌ای که باز می‌شود.
وی اظهار کرد: تنها شاعری که در فرهنگ ما، کلام را به بالاترین سطح دیدار می‌رساند، نظامی است. ما از نظامی سال‌هاست غافلیم و او انسانی اخلاقی بوده است. همه کسانی که زندگی را دوست دارند، الگوهایی هستند که در آثار نظامی دیده می‌شود. او بحث عدالت را در آثارش دارد.
در ادامه مراسم نخستین جایزه حکیم نظامی، نشان عالی یونسکو به پاس فعالیت‌های هنری و پژوهشی به کیخسرو خروش (خوشنویس)، محمدباقر آقامیری (نگارگر)، بهروز غریب‌پور (کارگردان تئاتر)، خانواده زنده‌یاد حسین دهلوی (آهنگساز)، محمد روشن‌دشتی (ادبیات)، مهدی محبتی (استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر ادبیات فارسی)، سعید شفیعیون (خواننده و استاد دانشگاه)، کوروش اسدپور (خواننده)، عبدالمجید ارفعی (پژوهشگر و متخصص زبان‌های باستانی) و حاتم عسگری فراهانی (ردیف‌دان و موسیقی‌دان) پیشکش شد.

بهروز غریب پور پس از دریافت این نشان گفت: وقتی گفتیم نظامی و فردوسی و ناصر خسرو دلیل نیست همه باور کنند این بزرگان برای ما هستند تا اپراها و فیلم‌ها ساخته نشود و کتاب‌ها خوانده نشود. این بزرگان در اختیار ما نیستند. ما همیشه در خطر هستیم. باید در همه روزهای سال ارکستر سمفونیک ما از شعرهای بزرگان اپرا بنوازد. من برای اپرای لیلی و مجنون هزینه زیادی کردم اما نهادها هیچ کمکی برای مطرح ساختن فردوسی و نظامی نکرده‌اند هر کشوری که برای فردوسی و نظامی هزینه کنند این بزرگان می‌تواند برای آنان باشد.

سعید شفیعیون نیز اظهار کرد: ارزش و اهمیت نظامی بسیار برجسته است. او بی‌نظیرترین شاعر در ادب جهان است که عرصه زمان و مکان را درنوردیده است‌.
حاتم عسگری فراهانی نیز با گرامی‌داشتن یاد و نام نکیسا بیان کرد: سال‌ها بود دم از نظامی می‌زدم. چرا می‌گویند نظامی گنجوی و نه نظامی تفرشی؟
وی گفت: نخستین استاد روح و روان حکیم نظامی است. عمرم را برای موسیقی گذاشتم و موسیقی ما را زنده نگه می‌دارد.

سپس با حضور منوچهر شاهسواری و علی نصیریان نشان عالی یونسکو به استاد شهرام ناظری، شوالیه آواز ایران پیشکش شد.
در ادامه استاد علی ‌نصیریان بیان کرد: یونسکو کار ارزشمندی کرده است و بسیار مفتخرم که این لوح را به شهرام ناظری که از یگانه‌ها و سرمایه‌ها است، تقدیم می‌کنم. تجلیل خوب است اما در این دنیای مغشوش تضادها را چگونه برای خودم حل کنم؟
وی با اشاره به حواشی پیش‌آمده برای فیلم‌ سینمایی لامینور گفت: از یک طرف تجلیل می‌کنیم و از یک طرف داریوش مهرجویی را می‌رنجانیم. مهرجویی که ۵۰ سال است بهترین فیلم‌های ایران را ساخته و منحصر به فرد و از کارگردانان باسواد مملکت است. به خاطر فریادهای ۸۰ ساله مهرجویی در آن ویدیو، گریه کردم. از دکتر ایوبی بابت اهدای نشان تقدیر می‌کنم. با ما نامهربانی نکنید.

در پایان این آیین استاد شهرام ناظری به خنیاگری و آوازخوانی و سه‌تارنوازی پرداخت.

سید احمد محیط طباطبایی، محمدرضا اصلانی، علیرضا رئیسیان، یونس شکرخواه، الهه خاتمی، یداله کابلی، محمد حیدری، شکرخدا گودرزی، مجید امامی، ایرج حسابی، سید احمد مجرد، عباس بهمنش، کیوان هاشمی، مهرداد افسری و گروهی از اهالی فرهنگ و هنر از دیگر شرکت‌کنندگان این آیین بودند.