محله‌های قدیمی تهران
عکاس: آدن زادوریان
خبرنگار: نرگس صافی
《بوستان فرگل》
بوستان فرگل در محله زرکش تهران در خیابان دماوند، میان میرحسینی و شجاع الدین داوودی (وحیدیه) واقع شده است. این بوستان یکی از چهار بوستان در محله زرکش تهران بوده و از نظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی سرای محله شهید اشراقی و کلیسای تارگمانچاتس قرار گرفته است.
《زرکش》
بیشتر جمعیت این محله را، شهروندان ارامنه تشکیل می‌دهند البته از حضور آذری زبانان هم در این محله نمی‌توان غافل شد. این محله جزو منطقه‌های حاشیه‌ای به شمار می‌رود و دارای زمین‌های بایر بسیاری است. حضور ارامنه و دیگر قوم‌های ایرانی در این محله و فعالیت آن‌ها برای رونق محله به مرور
باعث آبادانی این بخش از شهر شده است.
محدوده کنونی محله زرکش، نخست زمین‌های بایری بود که محله‌های وحیدیه، مجیدیه و حشمتیه را تشکیل می‌داد.
ارامنه از جای جای کشور به این‌جا آمده‌اند و محله‌ای نوین را ساخته‌اند.
پس از پایان جنگ جهانی دوم، کشور ارمنستان فراخوانی برای پذیرش ارامنه از کشورهای همسایه داد و به این‌ترتیب، حدود ۳۰ هزار نفر از ارامنه در این فراخوان ثبت‌نام کردند و سرانجام حدود ۲۰ هزار نفر از ارامنه ایران به خاک ارمنستان رفتند و به دلیل فراوانی شمار ارامنه، ارمنستان پایان پذیرش ارامنه را اعلام کرد. در این میان تعدادی از ارامنه که زمین‌های خود را در شهرهای گوناگون ایران فروخته بودند در بهجت‌آباد تهران ساکن شدند.
برخی در همان‌جا ماندند و برخی دیگر هم به دلیل ارزان بودن زمین در شرق تهران در محله‌های وحیدیه، زرکش و مجیدیه که به‌عنوان منطقه‌های حاشیه‌ای شهر به شمار می‌رفت، ساکن شدند.
بخشی از شهروندان قدیمی ساکن محله زرکش هم از بویین زهرا به این محله آمده‌اند.
آن‌ها پس از زلزله بویین زهرا در دوران پهلوی از روستاهای اطراف، به این محله آمدند.
هم اکنون جمعیت قابل توجهی از آذری‌زبان‌ها هم در این محله در همسایگی ارامنه سکونت دارند.
ارامنه محله زرکش کسب و کار گوناگونی دارند. از شیرینی‌فروشی گرفته تا قهوه‌فروشی و پیتزا فروشی از پیشه‌های ایشان است.
دلیل نامگذاری این محله حضور پزشک خوشنامی به نام «حمید زرکش» در این محله بوده است.
یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های محله زرکش کلیسای «سورت تارگمانچاتس» است که پیشینه آن به سال ۱۹۶۸ میلادی می‌رسد.
در نزدیکی این کلیسا، کوچه‌ای به نام کوچه هلند قرار گرفته است. سه کوچه هلند، مدرسه ارامنه و زرین کوچه‌هایی هستند که پیش از زلزله بویین زهرا وجود خارجی نداشتند. اهالی علت نامگذاری کوچه هلند این است که پس از زلزله بویین زهرا، ملکه هلند به ایران آمده بود و صلیب‌سرخ این کشور به زلزله‌زدگان کمک کرده و پس از بازدید از زلزله‌زده‌ها، زمین‌های بایر شرق تهران در محله زرکش کنونی را برای آن‌ها می‌خرد و دولت هلند خانه‌هایی را برای این افراد می‌سازد و یکی از این سه کوچه به پاس خدمت‌های دولت هلند به نام این کشور نامگذاری می‌شود.
دولت هلند در ۳ کوچه زرین، مدرسه ارامنه و هلند حدود ۷۰ خانه ساخت و هنوز هم آجرهای قرمز این خانه‌ها یادآور آن روزگاران است؛ بهره‌گیری از آجرهای قرمز رنگ در آن زمان مرسوم بوده است. در این میان نمی‌توان از کمک‌های ارامنه‌ای که از پبش در محله زرکش حضور داشتند به زلزله‌زده‌ها چشم پوشی کرد.
موضوع ثبت ملی کوچه هلند چند سالی هست که مطرح شده است. هم اکنون این کوچه از نظر سیما و منظر شهری نیازمند اصلاح است که پس از اصلاح، ثبت ملی آن انجام می‌شود.
ثبت ملی این کوچه نشانه همکاری مشترک ایران و هلند و در حقیقت زندگی دوستانه مسلمانان و مسیحیان در تهران پایتخت ایران خواهد بود.
تعویض سنگ‌فرش کوچه و شناسنامه‌دار شدن آن را از جمله کارهایی بوده که برای ثبت ملی کوچه هلند انجام شده است.
سه کوچه هلند، زرین و مدرسه ارامنه از مهم‌ترین منطقه‌های محله زرکش است.
بر پایه آخرین آمار اعلام شده جمعیت محله زرکش ۲۱۹۷۹ نفر است.
مساحت محله زرکش هم ۴۲۹۹ مترمربع تخمین زده شده است.
