نخستین مدرسه دخترانه در تهران
مدرسه ناموس از نخستین مدرسه‌های دخترانه تهرانی است تا پس از مشروطیت مدرسه‌ای برای دختران ایجاد نشد به توده مردم چنین تلقین می‌شد كه درس خواندن برای دختران لازم و جایز و پسندیده نیست و شاید شرط عفت را در زندگی كنج خانه نشستن و نداشتن سواد می‌دانستند؛
به همین روی توده مردم نظر خوبی به تحصیل در مدرسه‌های نوین نداشتند و هر زمان كه می‌توانستند دانش آموزان و آموزگاران این مدرسه‌ها را مورد آزار یا توهین قرار می‌دادند.
پس از انقلاب مشروطیت گفت‌وگوهایی میان نمایندگان صورت گرفت.
پاره‌ای از آنان چون ناظم الاسلام از تأسیس مدارس دخترانه حمایت نمودند و گفتند:
«در تربیت بنات و دوشیزگان وطن بكوشیم و به آن‌ها لباس علم و هنر بپوشیم، چه تا دخترها عالم نشوند، پسرها به خوبی تربیت نخواهند شد.»
در پاسخ وی میرزا سید محمد صادق رئیس مدرسه اسلام گفت:
«چیزی كه مانع احداث مدرسه دخترانه است نبودن اداره نظمیه و نداشتن پلیس مرتب است. فرضا كه حجت الاسلام منع معاندین را بردارند با جوانان جاهل و اشخاص عذب و بی‌لجام چه كنیم؟ باید نخست اداره پلیس و نظمیه را مرتب كنیم تا در موقع لزوم از دختران حمایت كنند و دیگر آن‌كه معلم مردانه نمی‌توان برای دختران آورد. پس باید به فكر معلم زنانه باشیم.»
این اقدام‌ها در حالی صورت گرفت كه اوضاع ایران بسیار منقلب بود و به هرگونه نوگرایی در جامعه با دیده شک و تردید نگریسته می‌شد. بازار تكفیر و افترا بسیار گرم بود و كهنه پرستان از هیچ اقدامی حتی خطر جانی و هتک آبرو و حیثیت این بانوان آزاداندیش فروگذاری نمی‌كردند؛
با همه دشواری‌ها، پس از بالا رفتن سطح آگاهی‌های جامعه و احساس ضرورت ایجاب مدرسه‌های دخترانه بانوان آزاداندیش و دلسوز ایرانی دست به كار شدند و در همان زمانی كه نمایندگان به بحث و جدل پایان ناپذیر درباره چگونگی راه اندازی این مدرسه‌ها پرداخته بودند و به تأسیس نخستین مدرسه‌های دخترانه ایران اقدام نمودند.
اما یکی از بانوان آزاداندیش و دلسوز به نام بانو آزموده که در تهران نخستین مدرسه دخترانه را به نام «پرورش» در سال ۱۳۲۱ قمری (۱۲۸۲ خورشیدی) راه اندازی کرد.
پیشینه بانو طوبی آزموده:
طوبی آزموده بنیانگذار دبستان ناموس و نیز نخستین دبیرستان دخترانه در تهران از پیشگامان جنبش بانوان در ایران بود.
طوبی آزموده در ۱۲۵۷ خورشیدی در خانواده‌ای از طبقه متوسط در تهران به دنیا آمد. پدر وی میرزا حسن خان سرتیپ فردی با سواد و ارتشی بود. وی در خانه نزد آموزگاران سر خانه به تحصیل پرداخت و پس از ازدواج نیز نزد آموزگاران خصوصی به آموختن فارسی و فرانسه و عربی ادامه داد. در ۱۴ سالگی به ازدواج مردی نظامی درآمد اما زود جدا شد. وی پس از جدایی چند سال درس خواند و به آموختن علوم گوناگون مشغول شد.
او دبستان ناموس را در ۱۲۸۶ خورشیدی در تهران با مشکل‌های فراوان و مخالفت‌های بسیار تأسیس کرد. وی این مدرسه را با پشتکار و مبارزه حفظ کرد و در سال ۱۳۰۷ نخستین دبیرستان دخترانه تهران را نیز راه اندازی نمود.
در سال‌های پس از انقلاب مشروطه با سواد شدن زنان و تحصیل علم دختران از مهم‌ترین خواسته‌های جنبش بانوان ایران بود و این‌چنین بود که تلاش‌ها برای تأسیس مدرسه دخترانه آغاز شد.
وی به راه اندازی مدرسه و آموزش دختران همت گماشت و مدرسه جدیدی را تحت عنوان دبستان دخترانه ناموس در سال ۱۲۸۶ در خیابان شاهپور (حافظ فعلی) و نزدیک چهار راه حسن‌آباد تأسیس کرد و به این سبب، نام او ماندگار شد.
او توانست در مدتی کوتاه تعداد مدرسه‌های دخترانه را به ۶ دستگاه برساند و در سال ۱۲۹۳ یعنی ۸ سال پس از تأسیس نخستین مدرسه، ۳۴۷۴ دختر دانش‌آموز را جذب این مدرسه‌ها کند.
طوبی آزموده، این مدرسه‌ها را به صورت یکی از مهم‌ترین و مجهزترین مدارس متوسطه کامل و کانون پرورش دختران متجدد درآورد.
به دیگر سخن، اگر میرزا حسن رشدیه، بنیانگذار مدرسه‌های کنونی پسرانه است، طوبی آزموده را نیز باید بنیانگذار مدارس دخترانهٔ کنونی دانست.
وی «دبستان ناموس» را در سال ۱۲۸۶ در خانه خود در محله سنگلج تهران راه اندازی کرد. او پس از مدتی تعداد دبستان‌های ناموس را به عدد ۶ مدرسه رساند. ۸ سال پس از تاسیس نخستین شعبه، تعداد دانش آموزان دختر این مدرسه ۳۴۷۴ نفر شده بود.
جالب است که بدانید نخستین مدرسه دخترانه را بی‌بی‌خانم استرآبادی با نام «دبستان دوشیزگان» در سال ۱۲۸۵ (یک سال پیش از مدرسه ناموس) در تهران تاسیس کرده بود اما این مدرسه به خاطر کارشکنی‌های بسیار، مدت کوتاهی توانست به کار خود ادامه بدهد.
دبستان ناموس کم کم به قدری توسعه یافت که توانست به یکی از مهم‌ترین و مجهزترین مدارس تهران تبدیل بشود و تا پایان دوره دبیرستان هم دختران را آموزش دهد. سال ۱۳۰۷ نخستین گروه دختران از این مدرسه مدرک دیپلم گرفتند؛
توران آزموده فخرعظمی ارغنون، بی‌بی‌خانم خلوتی، گیلان خانم، فرخنده خانم و مهرانور سمیعی اعضای این گروه بودند اما این تنها کار بانو آزموده نبود؛ برای او سواد آموزی بانوان مسن‌تر هم مهم بود و به همین خاطر کلاس‌های اکابر را برای آموزش سواد به این زنان برپا کرد.
طوبی آزموده در یکم مهر ۱۳۱۵ در سن ۵۸ سالگی در تهران از دنیا رفت. پس از فوت‌اش مدرسه ناموس تا سال‌ها توسط «طوبی مشکات نفیسی» مدیریت شد و در سال ۱۳۱۹ به وزارت فرهنگ واگذار شد. نام مدرسه ناموس بعدها به «دبیرستان شهناز» تغییر کرد.
يكی از دانش آموختگان مدرسه ناموس، مهری ماه فرمانفرما در خاطرات خود نوشته است:
«مدرسه ناموس يكی از اولين دبستان‌های دخترانه تهران به شمار می‌رفت و توسط خانم ايرانی كه می‌گفتند شوهرش را در جوانی از دست داده بنيانگذاری شده بود. شاگردان زيادی در آن مدرسه آموزش می‌ديدند. مرا به كلاس چهارم بردند. در حياط بزرگ مدرسه درخت‌های كاج بلندی قرار داشت. كلاس چهارم اتاق كوچک چهارگوشی بود كه روشنايی خود را از بالای يک پنجره می‌گرفت. نيمكت‌های باريكی در آن گذاشته شده بود.»
غير از مدرسه‌های پرورش و ناموس طوبی آزموده، مدرسه‌های تربيت ( ۱۲۸۷ خورشیدی) و تربيت نواميس را نيز (خرداد ماه ۱۳۰۱ خورشیدی) راه اندازی كرد.
