نگاه غربی و رویکرد شرقی به شاهنامه فردوسی و نبودن نگاهی ایرانی به حکیم فردوسی توسی در چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر
نگاه غربی و رویکرد شرقی به شاهنامه فردوسی و نبودن نگاهی ایرانی به حکیم فردوسی توسی در چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر
یادداشت: یاسر موحدفرد
دبیرکل بنیاد فردوسی، مدیرعامل موسسه فردوسی توسی و مدیر دوره‌های مجازی دانشگاهی هنرهای شاهنامه‌ای
به گزارش اختصاصی پایگاه خبری شاهنامه
در آغازین روز چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، نمایش داستان زال بر پایه شاهنامه فردوسی کاری از کشور بلغارستان و در هفتمین روز این جشنواره، نمایش فردوسی کاری از کشور تاجیکستان به میزبانی سنگلج به روی صحنه رفته است؛
این در حالی است که حتی یک اثر نمایشی ایرانی با نگاهی کوتاه بر پایه شاهنامه فردوسی هم از سوی ایران در میان نمایش‌های چهلمین دوره جشنواره تئاتر فجر وجود نداشته است…
حال آن‌که این دو اثر غربی و شرقی به دانشنامه شاهنامه فردوسی هم نگاهی کامل نبوده است؛
طراحی پوشاک و چهره‌پردازی هر دو اثر نمایشی ایرانی نیست؛ در یکی پوشاک اروپایی بر تن شخصیت‌های ایرانی شاهنامه شده و دیدگاه دست اندرکاران نمایش بلغاری در چهره‌پردازی برجسته شده و در دیگری پوشاک اشرافی و درباری بر تن فردوسی توسی شده و دیدگاه دست اندرکاران نمایش تاجیکی در چهره‌پردازی برجسته شده و هیچ نگاه سنتی ایرانی به شاهنامه فردوسی دیده نمی‌شود…
در نمایش غربی نگاه به شاهنامه، غریبگی در میان تماشاگران ایرانی را به همراه داشته است و در نمایش شرقی، محمود غزنوی سفارش‌دهنده شاهنامه به فردوسی، جلوه‌گر شده است؛
این در حالی است که هنگامی که فردوسی توسی، سرایش شاهنامه را آغاز کرد محمود غزنوی، کودکی ده ساله بوده است و چون حکیم توس از ستایش محمود غزنوی سر باز زد، مورد نکوهش قرار گرفته است و پشتیبان حکیم توس به دستور گروهی ناشناس ربوده شده است که در دیباچه شاهنامه فردوسی بدان به آشکاری اشاره شده است…
اختلاف حکیم فردوسی بر سر پاداش زرین و طلایی سکه‌های سلطان غزنوی برای سرایش شاهنامه هم دروغی دیگر است که در نمایش شرقی، این دروغ نمایش داده می‌شود و نشان داده شده که پاداش این سلطان به گونه سکه‌های سیمین و نقره‌ای ارایه شده و خیلی دیر به دروازه توس وارد می‌شود و در همان حال که این پاداش خیالی به توس می‌رسد از در دیگر دروازه این شهر کهن، پیکر پاک فردوسی خارج می‌شود؛ این افسانه دروغین که با تبلیغ‌های سلطان ضد اندیشه ایرانی پخش شده است، بن‌مایه این نمایش شرقی قرار گرفته است و باعث ذوق‌زدگی مدیران فرهنگی شده است!!!
این پرسش اختصاصی پایگاه خبری شاهنامه از دست اندرکاران گرانقدر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر باقی است که چرا از بنیاد فردوسی برای بازبینی این اثرهای شاهنامه‌ای دعوتی نشده است و اگر نگاه به شاهنامه فردوسی برای مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و این جشنواره بین‌المللی اهمیت دارد، چرا تا کنون به بنیاد فردوسی و موسسه فردوسی توسی که به گونه تخصصی به ویژه در سال ۱۴۰۰ خورشیدی، دوره‌های مجازی دانشگاهی هنرهای شاهنامه‌ای را با همکاری دانشگاه پیام نور راه‌اندازی کرده است، هیچ یاری نشده است تا اثری فاخر از شخصیت‌های شاهنامه فردوسی و شخصیت خود حکیم فردوسی توسی ساخته شود تا ناگزیر مدیران ارجمند این دو نهاد فرهنگی هنری و دیگر نهادهای فرهنگی به این دو اثر نمایشی با نگاهی اشتباه افتخار نکنند و در ویژه‌برنامه تلویزیونی شبکه چهارم سیما به ویژه این اثر نمایشی شرقی را فاخر نخوانند؛ در حالی که در متن این نمایش شرقی، نقض غرض‌های فراوانی وجود داشته و نیاز به بازبینی و نقد جدی دارد…
شایان ذکر است در سال ۲۰۱۱ میلادی با همکاری بنیاد فردوسی، خانه تئاتر، مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پژوهشگاه میراث‌فرهنگی کشور ثبت جهانی هنر نقالی، نیای نمایش ایرانی در یونسکو در معرض خطر به نام ایران به انجام رسیده است؛
باید به آگاهی هنردوستان برسانم، خوشبختانه با یاری خانواده‌های ایرانی در جای جای ایران و جهان هنر شاهنامه خوانی و نقالی، دیگر بار زنده شده است که با گزارش بنیاد فردوسی، سازمان جهانی یونسکو از ایران برای زنده ساختن هنر نقالی و شاهنامه خوانی چندی است، تقدیر کرده است؛
از دیگر سو از سوی بنیاد فردوسی در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۸ خورشیدی، هزاره پایان سرایش شاهنامه فردوسی به نام ایران در فهرست رویدادهای فرهنگی، هنری و علمی سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسیده است؛
اما باید گفت داستان‌های ارزنده شاهنامه فردوسی، نیاز به یاری جدی دارد تا با نگاهی نوین به گونه هنرهای نمایشی شاهنامه‌ای به روی صحنه رود و در سراسر ایران و جهان به جشنواره‌های ایرانی و جهانی راه یابد…
به امید همکاری‌های افزون‌تر برای بازنمایی داستان‌های آموزنده دانشنامه شاهنامه فردوسی
