تیتر نخست خبرگزاری شبستان؛ یاسر موحدفرد دبیرکل بنیاد فردوسی مطرح کرد: شاهنامه فردوسی دانشنامه صدهزار ساله بر پایه آیین‌ها، دین‌ها، هنرها و دانش‌های ایرانیان (۱)
گفت‌وگوی اختصاصی خبرگزاری شبستان (بخش یکم)
یکم خرداد ماه ۱۴۰۱
یاسر موحدفرد، شاهنامه فردوسی را دانشنامه صدهزار ساله بر پایه آیین‌ها، دین‌ها، هنرها و دانش‌های ایرانیان خواند و گفت: شاهنامه با نام و یاد خداوند، آغاز شده و سپس به خردشناسی، جهان‌شناسی، مردم‌شناسی و حتی دانش‌شناسی و دین‌شناسی پرداخته است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان با توجه به دوران پساکرونایی که امسال امکان برگزاری حضوری هفدهمین بزرگداشت حکیم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی در جای جای ایران فراهم شده، بنیاد فردوسی و موسسه فردوسی توسی توانسته است با همکاری نهادهای فرهنگی و رسانه ملی در یک دهه از ۲۱ تا ۳۱ اردی‌بهشت ماه ۱۴۰۱ یکی از باشکوه‌ترین ویژه‌برنامه‌ها را بدون بودجه فراهم آورد.
این ویژه‌برنامه‌ها در پایتخت ایران شکوهمندتر از همه جای ایران برگزار شد با همکاری بنیاد فردوسی و به میزبانی بسیاری از نهادهای فرهنگی از جمله فرهنگ‌سرای فردوس تهران، موزه وزیری لواسان، موزه طبیعت دارآباد، تماشاخانه سنگلج، شهرداری منطقه ۶ تهران در کنار تندیس مرمرین میدان فردوسی اثر زنده‌یاد ابوالحسن صدیقی و سراهای اصلی و کودک و نوجوان، کمیته فرهنگی و کتاب شهر سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با پوشش رسانه‌ای گسترده خبرگزاری‌های رسمی، شبکه‌های رادیویی از جمله نمایش، فرهنگ، معارف، گفت‌وگو و صبا و شبکه‌های استانی سیما، شبکه تلویزیونی شما و شبکه کتاب‌نما تلوبیون به ویژه پخش زنده برنامه جشن‌نامه رادیو نمایش با بهره‌گیری از نسخه آموزشی و نمایشی شاهنامه فردوسی به قلم مهندس یاسر موحدفرد، دبیرکل بنیاد فردوسی و اجراهای کودکان و نوجوانان تا پیشکسوتان هنرهای نمایشی موسسه فردوسی توسی از سراسر ایران و رونمایی برنامه رادیویی نامورنامه با پیام دکتر جلال خالقی‌مطلق، فرنشین امنای بنیاد فردوسی و برپایی ویژه‌برنامه‌های دیگر از سوی نهادهای فرهنگی هنری، دهه بزرگداشت حکیم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی برپا شده است.به همین مناسبت با «یاسر موحدفرد»، دبیرکل بنیاد فردوسی، مدیرعامل موسسه فردوسی توسی، مدیرمسوول پایگاه خبری شاهنامه‌نیوز و دبیر هفدهمین بزرگداشت حکیم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی به گفت‌وگوی اختصاصی نشسته‌ایم که در زیر می‌خوانید:
خیزشی که بنیاد فردوسی در دوران کرونایی در زمینه ایده‌پردازی نوین نسخه آموزشی و نمایشی شاهنامه فردوسی راهبری کرده، چگونه در حال پی‌گیری است و نگاه هنرمندان نسبت به این کار نوآیین چه بوده است؟
درباره جایگاه حکمت فردوسی در زبان و ادب ایران و جهان می‌توان گفت: شاهنامه با نام و یاد خداوند، آغاز شده و سپس به خردشناسی، جهان‌شناسی، مردم‌شناسی و حتی دانش‌شناسی و دین‌شناسی پرداخته است.فردوسی آن چنان که خود در شاهنامه بازگو کرده در دوران خود پژوهشگری، برخاسته از یک انجمن ادبی بوده که توانسته مامویتی بزرگ را به پایان برساند و هدف‌هایی را که از سوی این انجمن تعیین شده بوده را در قالب منظومه‌ای داستانی که الگوی آن برگرفته از کتاب‌های آسمانی است را سرایش نموده و برای جامعه ایرانی و حتی جامعه جهانی به یادگار بگذارد.
آیا کار فردوسی در سرودن شاهنامه یک کار پژوهشی است؟
فردوسی را باید یک اندیشمند دانست، بررسی‌های مستند نشان می‌دهد، او در زمان سرودن شاهنامه که خود آن را نامورنامه می‌خواند؛ چند سالی دست از سرودن برمی‌دارد و تنها به پژوهش سر می‌کند؛ بدین روی جای جای شاهنامه بر گرفته از دانش‌های گوناگون در زمینه‌هایی شامل جهان‌شناسی تا مردم‌شناسی است. دانش‌شناسی به ویژه دانش‌های پزشکی، مهندسی، کیهان‌شناسی و کانی‌شناسی تا هنرشناسی و دین‌شناسی در شاهنامه فردوسی به آشکاری اشاره شده است؛ بدین روی اثری که از فردوسی بر جای مانده در جهان ادب و دانش بسیار ارزنده و قابل استناد است.همیاری هموندان انجمن ایرانی و همکاری دوستان فردوسی در سرایش شاهنامه بسیار اثرگذار بوده است؛ انجمنی در زمان زندگی فردوسی وجود داشت که هدف آن گسترش فرهنگ و ادب پارسی و یادآوری جایگاه سرزمین کهن ایران بوده است. به همین منظور در دیباچه شاهنامه که از سوی فردوسی سرایش شده به برخی از هموندان و اعضای این انجمن دوستدار فرهنگ و ادب ایرانی اشاره شده و به آشکاری بهره‌گیری از کتابی که محمد پور بابک خراسانی به گونه مخفیانه نوشته است و در سرودن شاهنامه نیز از آن بهره‌گیری شده، مورد تاکید قرار می‌گیرد؛ این کتاب که بر پایه پژوهش‌هایی هزینه‌بر و زمان‌بر میدانی و کتابخانه‌ای و تاریخ شفاهی بنا نهاده شده بود، زمینه را برای ادامه تلاش‌های فردوسی در سرودن شاهنامه فراهم کرد و حتی کتابی را که محمد دقیقی توسی آن را گردآوری کرده و در حدود هزار بیت آن را سروده بوده اما نافرجام مانده بود، چون او به دست دسیسه‌گران و مخالفان فرهنگ ایران ترور شد در شاهنامه فردوسی مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، این دو نیز از اعضای اصلی همین انجمن مخفی بوده‌اند؛ در راستای آماده‌سازی شاهنامه، حکیم فردوسی و اعضای انجمن ایرانی بارها مورد تهدید قرار گرفته بودند و حتی در این راه پشتیبان اصلی این انجمن هم ربوده شده و ناپدید می‌شود اما سرانجام شاهنامه با یاری اندیشه‌ای و سرمایه‌ای انجمن دوستداران فرهنگ ایرانی در آن دوران با پژوهش‌های گسترده از سراسر ایران بزرگ در کشورهای گوناگون جهان گردآوری و آماده‌سازی شده و در اختیار حکیم توس قرار می‌گیرد.
سرمایه‌گذاری برای فرهنگ ایران از روزگار فردوسی تا کنون وجود دارد؟
تلاش‌های فردوسی در راستای پاسداشت داستان‌های کهن ایران و سرودن و ویرایش شاهنامه با هزینه‌های فراوانی انجام شده و اعضای انجمنی که دوستان فردوسی آن را راه‌اندازی کردند همگی از جوانمردان فرهنگ‌ساز بوده و در این زمینه سرمایه‌های فراوانی صرف کرده‌اند؛ آنان قالب کارهای خود را در بخش فیش‌برداری برای تولید محتوا و استخراج مستندهای تاریخی انجام دادند که فردوسی از آن برای سرایش شاهنامه بهره گرفته است. بخشی از پژوهش‌ها به پیشینه‌های تاریخی ایرانیان باز می‌گشت که همگی در دیباچه شاهنامه فردوسی آورده شده و بسیار قابل استناد است؛
یکی از نکته‌هایی که در شاهنامه به خوبی اشاره شده، شیوه کشورداری و آیین شهریاری است؛ دسته‌بندی مردم و شناخت فرهنگ آنان در چهارچوب جهان‌شاهی و امپراتوری ایران بزرگ از جمله دستاوردهای ارزنده‌ای است که به خوبی فردوسی در شاهنامه نگاشته که هم اکنون در بسیاری از کشورها مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
آخرین دستاوردهای دو دهه پژوهش بنیاد فردوسی، درباره شاهنامه فردوسی چیست؟
طی سال‌ها بررسی و پژوهش بر روی دانشنامه شاهنامه فردوسی که از سوی بنیاد فردوسی انجام شده، نگاهی متفاوت و قابل توجه در زمینه شاهنامه و تلاش‌های ارزنده فردوسی است؛ بدین روی که بخش‌هایی از شاهنامه فردوسی که امروز به دست ما رسیده در طول سال‌ها دستخوش تغییر و تحول شده و یا از میان رفته است؛ اکنون تنها ۵۰ هزار بیت شاهنامه باقی مانده که گویا دستکم ده هزار بیت آن از میان رفته آن چنان که مشهور بوده شاهنامه فردوسی ۶۰ هزار بیت داشته از سوی دیگر بخش‌ها و بیت‌هایی نیز به شاهنامه افزوده شده و یا از آن کاسته شده است، هنگامی که بررسی‌های دقیق ادبی و پژوهشی انجام می‌شود، این مهم خود را به خوبی نشان می‌دهد؛ با این وجود بنیاد فردوسی تلاش کرده است تا شاهنامه را آن‌گونه که فردوسی سروده، بازیابی کند و بار دیگر به جامعه فارسی‌زبان ارایه دهد.
ادامه دارد…
