جلوه‌های پردیس ایرانی در باغ ارم شیراز

جلوه‌های پردیس ایرانی در باغ ارم شیراز

به گزارش اختصاصی پایگاه خبری

باغ ارم شیراز در زمینی مستطیل شکل به مساحت ۱۱۰ هزار مترمربع بنا شده‌است. درهای ورودی باغ در ضلع بزرگتر به سمت شمال و «بلوار ارم» قرار دارد و ضلع کوچکتر به سمت غرب و «بلوار جام جم» یا همان آسیاب سه‌تایی سابق است. این دو ضلع در گذشته دیوار گلی داشت که امروزه با دیوارهای کوتاه و نرده جایگزین شده‌اند. یاس‌های امین‌الدوله و اناری روی این نرده‌ها را پوشانده‌اند. سمت‌های دیگر باغ، محدود به باغ‌ها و خانه‌های مسکونی است.

باغ ارم شیراز تنوع گیاهی بسیار بالایی دارد و گیاهان بسیاری از نقاط مختلف جهان در این باغ کاشته شده و آن را به یک سایت موزه و نمایشگاهی از انواع گل‌ها و گیاهان گوناگون تبدیل کرده‌است که شاید برخی از آن‌ها تاکنون ندیده باشید. باغ را درختان زینتی، سرو و نارنج و همچنین انواع گل‌های تزیینی پوشانده‌است.

سرونازهای چند صد ساله سر به فلک کشیده، درختان مرکبات، حوض بزرگ جلوی عمارت و همچنین عمارت سه طبقه با طاق‌های دوار، جزو نخستين چیزهایی هستند که با ورود به این باغ، خواهی دید.

نامگذاری باغ ارم هم داستان مخصوص به خود را دارد: این باغ به مناسبت عمارت و باغ بزرگی که در گذشته از سوی شداد فرزند عاد، پادشاه حجاز به رقابت با بهشت ساخته شده، باغ ارم نامیده شد.

باغ ارم شیراز در سال ۱۳۵۳ خورشیدی در فهرست آثار ملی ثبت شد. پنج سال بعد یعنی در سال ۱۳۵۸ خورشیدی اداره میراث فرهنگی آن را مرمت و بازسازی کرد. این باغ در تاریخ ۶ تیرماه ۱۳۹۰ خورشیدی در سی‌ و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در فهرست میراث جهانی جای گرفت.

باغ ارم شیراز از املاک خاندان قوامی شیراز بوده که در دوران پهلوی مصادره شده و کمی بعد به دانشگاه شیراز واگذار می‌شود. در حال حاضر این باغ در اختیار دانشگاه شیراز است؛ باغ گیاه‌شناسی آن در اختیار دانشکده کشاورزی و عمارت باغ در اختیار دانشکده حقوق قرار دارد.جالب است بدانید که تاریخ دقیق ساخت باغ ارم شیراز هنوز هم ناشناخته مانده‌است و حتی اطلاعات دقیقی از بنیان گذار اولیه آن هم در دسترس نیست. در سفرنامه‌های قرن دهم و یازدهم هجری، اشاره‌هایی به این باغ شده‌است. جهانگردان از دوران صفوی، باغ ارم را آباد و باشكوه توصیف‌ می‌کردند ولی نکته قابل توجه‌تر سیر تاریخی این باغ است؛

باغ ارم در دوران سلجوقیان و اینجویان وجود داشته و کریم خان زند در دوران خود، آن را مرمت کرده و آباد نگه داشته‌است.

در اواخر دوره زند، باغ ارم شیراز در اختیار خان‌های ایل قشقایی بود. بنای اصلی آن توسط اولین ایلخان قشقایی و پسرش محمدقلی خان، در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته‌ شد.

در دوره سلطنت ناصرالدین شاه، حاج نصیرالملک شیرازی این باغ را خریداری می‌کند و عمارتی را در آن براساس بنای اصلی باغ و به جای آن می‌سازد که همان بنایی است که هم اکنون در باغ می‌بینید؛ حاج محمدحسن خان یکی از مشهورترین معماران شیراز این عمارت را طراحی کرد. از مرحوم نصیرالملک بناهای ارزشمند دیگری نیز در استان در فارس باقی مانده‌است مانند خانه و مسجد نصیرالملک.

یکی از زیباترین و قابل توجه‌ترین بخش‌های باغ ارم شیراز، گذرگاهی است که از شرق به غرب آن امتداد دارد. همین که از ورودی اصلی، وارد باغ ارم شوید این گذرگاه در سمت چپ شما خودنمایی می‌کند. دو سوی این گذرگاه را درختان سروناز شکوهمندی پوشانده که چند صد سال قدمت دارند. زیبایی، شکوه و نظم این سرونازها، درست هنگامی که از میان آن‌ها عبور می کنید، می تواند هر بیننده‌ای را جذب خود کند.

جالب است بدانید که در میان این سرونازهای شیرازی، سرونازی وجود دارد که از همه بلندتر و تنومندتر بوده و از دور نیز با شکوه خیره کننده خود، جلوه‌گری می‌کند؛ این درخت همان سروناز هزارساله مشهور باغ ارم بوده که با حدود ۳۵ متر بلندی، لقب بلندترین سروناز شیراز از آن خود کرده‌است.

درختان باغ ارم شیراز را می‌توان به دو دسته بخش‌بندی کرد:

۱- درختان زینتی: سروناز، کاج، افرا، ارغوان، بید مجنون، سیاه بید، زبان گنجشک، بید مشک، نخل فونیکس (ققنوس)، سپیدار و اکالیپتوس؛

۲- درختان میوه: انار، ازگیل، نارنج، خرمالو، گردو، زردآلو، بادام، سیب، به و گلابی.

باغ ارم از شرق به غرب شیب دارد و عمارت اصلی آن بر روی بلندی قرار دارد و شیب زمین با آبراه‌های طبقاتی و پلکان‌هایی که اختلاف ارتفاع گذرگاه ها را جبران می‌کنند، هموار شده‌ است. ترکیب این آب‌راه‌ها و گذرگاه‌های پلکانی بر زیبایی‌های باغ ارم می‌افزاید.

برای ورود به باغ ارم، لازم است که از سردر اصلی آن که در شمال شرقی باغ قرار دارد، عبور کنید. این سردر تاریخی، تزیین‌های زیبا و ارزشمندی دارد.

گذرگاه اصلی و عریض باغ شما را به سمت عمارت اصلی سوق می‌دهد. در ابتدا حوض مستطیل شکل بزرگی را می‌بینید که با آب نما تزئین شده و جلوی عمارت قرار دارد. در هر گوشه این حوض، نخل فونیکس باشکوهی تزیین کرده‌است.

این حوض حدود ۳۳۵ مترمربع مساحت دارد که با ۱۸ قطعه سنگ بزرگ پوشانده شده‌ است. آب آن از نهری تامین می‌شود که از سرداب عمارت می‌آید.

در ضمن دو چاه در باغ ارم قرار دارد که برای آبیاری درختان و گیاهان آن استفاده می‌شود.

در شمال غربی باغ با عبور از گذرگاهی که از سنگ‌های بزرگ به صورت نامنظم ولی زیبا ساخته شده‌است، برکه کوچک باغ نمایان می‌شود که سه طرف آن را درختان سرسبز پوشانده‌ است. اطراف برکه صخره‌های بزرگ قرار دارد که به راحتی می‌توانید روی آن‌ها نشسته و ماهی‌های گلی درون برکه را تماشا کنید.